معیارهای پنجگانه زیر در تشخیص سل کودکان دارای اهمیت هستند

1     تماس با فرد مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت (به خصوص اگر فرد مبتلا از افراد

خانواده کودک باشد)؛

 2  .علایم بالینی منطبق با بیماری سل (  عمدتا "کاهش وزن یـا اخـتلال رشـد" بـه

همراه بی اشتهایی، تب،  تعریق،کج خلقی و یا "وجود علائم تنفسی  طول کشیده

(بیش از 2 تا 3 هفته) که به آنتی بیوتیک وسیع الطیف پاسخ ندهد")

3 .  تست پوستی توبرکولین مثبت: - وجود اندوراسیون با قطر 10  میلی  متر  و  یا

بیشـتر در کودکـان غیر واکسینه با ب ث ژ - وجود اندوراسیون با قطر 15 میلی متر

و   یا   بیشـتر   در   کودکـان    واکسینه  شده   با  ب ث ژ -    وجود       اندوراسیون

5 تا 14 میلی متری به شـرط  وجـود سـابقه تماس با بیمار اسمیر مثبت و یا حضور

علائم بالینی

نکته: در اشکال شدید سل و یـا ضـعف  شـدید  سیسـتم  ایمنـی ،  نتیجـه   تسـت 

پوستی توبرکولین در یک فرد آلوده می تواند به طور کاذب « منفی» باشد.

 4 رادیو گرافی قفسه سینه منطبق با سل: تشخیص سل ریوی در کودکان نیازمند

انجام رادیوگرافی قفسه سینه اسـت؛ هرچنـد که یافته های رادیولوژیک درCXR 1

غالباً اختصاصی نیستند.

آنچه در نمای رادیولوژیک قفسه سینه ی کودکِ مبتلا به  طور  شایع تری  مشاهده

می شود انفیلتراسیون در لوب های فوقانی و میانی ریه است.

درحالی که وجود حفـره در ریـه ی طفـل پدیـده ای غیـر شـایع محسـوب مـی شـود.

از نماهـای شـایع دیگـر رادیوگرافیک در سل ریوی اطفال می توان به کدورت  ریوی

مـزمن همـراه بـا بزرگـی غدد لنفاوی ناف ریه و/ یا ساب کارینال و  همچنین   نمای

ارزنی اشاره کرد. نکته: قویا توصیه می شود که CXR در کودکان مشکوک بـه سـل

توسـط رادیولوژیست قرائت شود. ارزش تشخیص تست پوستی توبرکولین و CXR

در کودکان  مبتلا  به  سوء  تغذیـه  یـا  مبتلا  به  HIV  به مراتب کمتر است؛ ایـن در

حالیسـت کـه در صـورت اثبـات وجـود سابقه تماس نزدیک با بیمار مبتلا به سل ریوی

( بـه  ویـژه  مـورد سـل  ریـوی  اسـمیر  مثبت) ،  ویژگی  و  در  نتیجه  ارزش  اخباری

یافته های رادیوگرافیـک و بـالینی افـزایش 2 می یابد.

تلاش برای اثبات وجود سابقه تماس مثبت در یک کودک مشکوک  به  ابـتلا  بـه سـل

همواره باید مورد تاکید و توجه خاص باشد؛ زیرا علاوه بر آنکه ما را به تشـخیص سـل

در کودک هدایت می کند می تواند ما را در شناسایی موارد سل ریوی اسمیر مثبتـی

که تا آن زمان کشف نشده باقی مانده اند یاری کنـد.

بـه همـین دلیـل اسـت کـه در برخورد با یک کودک مشکوک به سل توصیه می شود

که در مورد وجود علائـم سـل، به ویژه سرفه، در میان افراد خانواده (اعم از آنها که

در قید حیات بوده و یا اخیراً فوت کرده اند) سوال کنیم

5 . باکتریولوژی یا آسیب شناسی مثبت:

انجام آزمـایش سـهل الوصـول و متعـارف  تشـخیص  سـل  ریـه  در  بزرگسـالان  و

کودکان بزرگتر که همان آزمایش میکروسکوپی  اسمیر خلط  اسـت،  بـرای  بخـش

اعظم کودکان که معمولاً خلط خود را می بلعند امکان پذیر نمی باشد.

انجام روش های دیگر نمونه گیری نظیر  گاستریک لاواژ  نیز  به  عنوان  یـک  شـیوه

روتین تشخیصی با مشکلاتی در اجرا روبروست؛ چون از  یک  طرف  از  حساسـیت

کمتری در تشخیص برخوردار است و از طرف دیگر  بجز  در شرایط  دسترسـی  بـه

امکانات کشت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مفید واقع نمی شود.

از این نکات مـی توان چنین نتیجه گرفت که قطعیت باکتریولوژیک   معمولاً  در  سل

ریـوی اطفـال ممکن نبوده و لذا تشخیص این سل در کودکان غالباً احتمالی 1 است.

به خاطر داشته باشید که در صورت فراهم آمدن سه داده از پـنج معیـار فـوق الـذکر؛

کودک را باید با تشخیص سل تحت درمان دارویی  قرار  داد. لازم  به  ذکر  است  که

وجود نتایج میکروب شناسی و یا آسیب شناسـی مثبـت (معیـار پنجم)؛

به تنهایی جهت تشخیص و شروع درمان ضد سل کفایت می کند

رفرنس :     کتابچه راهنمای دستورالعمل کشوری مبارزه  با سل  وزارت  بهداشت

http://eazphcp.tbzmed.ac.ir/uploads/26/CMS/user/file/90/TB%20Guideline%2088.pdf